Utenti:Sarvaturi/Ditirammu - Giovanni Meli

Da Wikizziunariu, lu dizziunariu a cuntinutu lìbbiru.

DITIRAMMU

Sarudda, Andria lu sdatu, e Masi l'orvu,

Ninazzu lu sciancatu,

Peppi lu foddi, e Brasi galiotu

Ficiru ranciu tutti a taci‑maci

Ntra la reggia taverna di Bravascu,

Purtannu tirrimotu ad ogni ciascu.


E doppu aviri sculatu li vutti,

Allegri tutti misiru a sotari

E ad abballari pri li strati strati,

Rumpennu 'nvitriati

'Ntra l'acqua e la rimarra, sbriziannu

Tutti ddi genti chi jianu 'ncuntrannu.


E intantu appressu d'iddi

Picciotti e picciriddi,

Vastasi e siggitteri,

Cucchieri cu stafferi,

Decani cu lacchè

Ci jianu appressu facennuci olè.

Allurtimata poi determinaru

Di jiri ad un fistinu

Di un so vicinu, chi s'avia a 'nguaggiari,

E avia a pigghiari a Betta la cajorda,

Figghia bastarda di fra Decu e Narda;

L'occhi micciusi, la facciazza lorda,

La vucca a funcia, la frunti a cucchiara,

Guercia, lu varvarottu a cazzalora,

Lu nasu a brogna, la facci di pala,

Porca, lagnusa, tinta, macadura,

Sdiserrama, 'mprisusa, micidara.

Lu zitu era lu celebri ziu Roccu,

Ch'era divotu assai di lu diu Baccu;

Nudu, mortu di fami, tintu e liccu;

E notti e jornu facia lu sbirlaccu.


Eranu chisti a tavula assittati

Cu li so' amici li cchiù cunfidati.

'Ntra l'autri cunvitati

Cc'era assittata a punta di buffetta

Catarina la niura,

Narda caccia‑diavuli,

Bittazza la linguta,

Ancila attizza‑liti,

E Rosa Sfincia 'ntòssica mariti.

Eranu junti a la secunna posa,

Cioè si stava allura stimpagnannu

Lu secunnu varrili,

Ch'era chiddu di dudici 'ncannila,

Ben sirratu,

'Nvicchiatu,

Accutturatu,

E pri dittu di chiddi chi ànnu pratica,

Era appuntu secunnu la prammatica.


Quann'eccu a l'impruvisu chi ci scòppanu,

E comu corda fràdicia si jèttanu

Sti capi vivituri, li cchiù 'nfanfari,

Chisti sei laparderi appizzaferri,

Chi sgherri sgherri dintra si cci 'nfilanu.

Vennu ad ura ed appuntu, anzi l'incàppanu

Cu lu varrili apertu, e si cci allàppanu.


Primu di tutti Sarudda attrivitu

Stenni la manu supra lu timpagnu,

E c'un imperiu d'Alessandru Magnu,

A lu so stili, senza ciu bau,

A la spinoccia allura s'appizzau.

Poi vidennu ddà 'ncostu una cannata,

Di vinu 'mpapanata,

C'un ciàru chi pareva 'na musìa,

La scuma chi vugghièva e rivugghía,

L'agguanta, e mentri l'àvi 'ntra li pugna,

Grida: curnuti, tintu cu c'incugna!



Tòlama tòlama,

Sciàllaba sciàllaba,

Tumma tumma tummà,

Cori cuntenti, e tummàmu cumpà!

Cannati, arci‑cannati, anzi purpaini,

Tumma, tumma, cumpagnu, a trinch-vaini;

Chi cu 'na 'nsirragghiata di sciroppu

Si campa allegru e si vinci ogn'intoppu;

E nni fa fari sauti, comu addàini.


L'avirrò pri un sollenni cacanàca,

Erramu, tintu, putrunazzu e vili,

Cui di nui chista sira 'un s'imbriaca,

E chi nun crepa sutta lu varrili.


Scattassi lu diàntani,

Chi vogghiu fari un brinnisi

A Palermu lu vecchiu, pirchì in pubblicu

Piscia e ripiscia sempri di cuntinu

'Ntra la funtana di la Feravecchia;

E pisciannu e ripisciannu

Lu mischinu cchiù s'invecchia.


Jeu vivu in nomi to, vecchiu Palermu,

Pirchì eri a tempu la vera cuccagna;

Ti mantinivi cu tutta la magna,

Cu spata e pala, cu curazza ed elmu.

Ora fai lu galanti e pariginu,

Carrozzi, abiti, sfrazzi, gali e lussu;

Ma 'ntra la fitinzia dasti lu mussu,

Ca si' fallutu ohimè senza un quatrinu.

Oziu, jocu, superbia mmaliditta

T'ànnu purtatu a tagghiu di lavanca;

Tardu ora ti nni avvidi, e batti l'anca;

Scutta lu dannu, pisciati la sditta.


Ma vàjanu a diavulu

St'idei malinconici;

D'ora 'nnavanzi in cumpagnia di Baccu

Vogghiu fari la vita di li monaci,

Quali cantannu, vivennu, e manciannu

Càmpanu cu la testa 'ntra lu saccu.


Quannu di vinu

Eu fazzu smaccu

Tutti li cancari,

Tutti li trivuli

Li pistu e ammaccu.


Sorti curnuta m'ài sta grazia a fari,

Chi cantannu e ciullannu comu un mattu,

Pozza tantu cantari, e poi ciullari,

Pri fina chi facennu un bottu, scattu.


Da stu gottu, chi pari una purpània,

Mentri lu vinu in pettu mi dilluvia,

Eu sentu, amici, una calura strania,

Chi dintra va sirpennu cùvia cùvia.

Ed intantu li so' effluvia

A la testa si nn'acchiananu;

Mi gira comu strùmmula,

Mi va com'un animulu,

Mi fa cazzicatùmmula

Lu beddu ciricocculu;

Li mura mi firrìanu;

Li porti sbattulìanu;

Lu solu fa la vòzzica;

Lu munnu ohimè s'agghiommara;

Li testi già traballanu;

Tavuli e seggi pri alligrizza ballanu.


Sàrvati, sarva;

Chi tirribiliu!

Guarda, guarda, chi stravèriu!

Si nni vinni lu dilluviu!

Giovi à già sbarrachiati

Catarratti e purticati!

L'autu empiriu purpurinu

Chiovi vinu; all'erta tutti,

Priparati tini e vutti!


Crisci la china;

Ohimè! unni scappu?

Dintra una tina

Trasu pri tappu...

No, nun è tina,

Pigghiavi sbagghiu,

È un quartaloru

Senza stuppagghiu,

Chi cula e chi pircùla

L'ambrosia biata

Dintra sta sollennissima cannata.


Dammi, o cannata,

Nautra vasata....

Chista è guarnaccia,

Chi cui la tempira,

Merita in faccia

Sarrabutì.


L'acqua 'un fu fatta no pri maritarisi,

L'acqua fu fatta pri starisi virgini

O 'ntra lu mari, o 'ntra ciumi, o 'ntra nuvuli,

O 'ntra laghi, o 'ntra puzzi, o 'ntra funtani

Pri li granci, li pisci, e li giurani:

Si l'ogghiu cci junciti, si stà sùvuli;

'Mmiscata cu la terra fa rimarri,

'Mmiscata cu lu vinu fa catarri.

Dunca a menti tinitilu

Stu muttu praciribili,

Chi l'acqua mali faciri,

E vinu cunfurtibili.


Cui disia di stari allegru

Viva sempri vinu niuru,

Vinu niuru natu in Mascali,

Chi pri smorfia signurili

Si disprezza in un barrili;

Poi si accatta comu alchimia,

'Mbuttigghiatu,

'Ncatramatu,

Siggillatu

Da un frusteri tuttu astuzia,

Chi cci grida pri davansi

Trinch‑lansi, vin de Fransi.

E la monaca racchiusa,

Chi avi sempri ostruzioni,

Facci pallida e giarnusa,

Isterii, convulsioni,

Viva viva a tuttu ciatu

Lu muscatu di Catania, o Siragusa:

Nun è cura radicali,

Ma minura li soi mali.


A li schetti affruntuseddi,

Chi su' timidi e scurtisi,

Calavrisi

Li sbulazza,

E li fa nesciri in chiazza.


Li cattivi, li mischini,

Chi su' scuri e 'ngramagghiati,

E ànnu l'occhi sempri chini

Di li tempi già passati,

Pri nun aviri cchiù filati e baschi

Durmissiru la notti cu dui ciaschi.


Maritati, chi o li siddi

O la scura gilusia

Vi à livatu l'alligria,

E vi à risu laschi e friddi,

Si vui tummati malvacia di Lipari,

'Nfurzati, e quadiati comu vipari.


E chiddi debuli,

Chi 'ntra lu stomacu

Cci ànnu lu piulu,

Chini di vìscitu,

Di flemmi e d'acitu,

Cu facci pallida,

Cu carni sfincida,

Divinu viviri

Lu Risalaimi,

Ch'è sanatodos,

Anzi è lu lapisi

Di li filosofi;

E si vivennulu

E rivivennulu,

Nun si sullevanu,

si ristoranu,

Torninu a biviri

A battagghiuni

Varrili e ciaschi,

Finchì abbuluni

Ci nescia pri l'oricchi e pri li naschi.


Pri qualchi malinconicu mischinu,

Chi avi l'occhi 'nfurrati di prisuttu,

E 'ntra un munnu, di beni e mali chinu,

Lassa lu bonu e s'applica a lu bruttu;

Chi stà mesto e distrattu 'ntra un fistinu,

E 'ntra làstimi poi s'applica tuttu;

Vinu di li Ciacuddi lu quadia,

E lu guarisci di la sua fuddia.


Si qualchi bàcchiara,

Simplici e tennira

Senti 'ntra l'anima

Qualchi simpaticu

Vermi chi rusica,

E prova spasimi,

Sintomi e sincopi,

Granfi di màtiri

Cu effetti isterici

Ed autri strucciuli

'Ntra ventri ed uteru,

Si la voli poi 'nzirtari,

E scacciari

Sti fantastici virmazzi,

Viva guarnaccia di li Ficarazzi.

Trinchi, tummi la guarnaccia,

Chi un diavulu a nautru caccia.


Bisogna cunviniri, amici cari,

Tutti li vini sunnu beddi e boni,

Sunnu la vera ambrosia di li Dei;

Ma in bona paci dittu sia tra nui,

(Sacciu chi parru ccà cu mastri mei)

Lu vinu cchiù eccellenti e prelibatu,

A miu pariri, è chiddu accutturatu.


Chistu vinu è accussì finu,

Chi da dami e cavaleri,

Da magnati e da frusteri,

Cu lu mussu strittu e ncuttu

È chiamatu vinu asciuttu.

Li francisi 'nnamurati

Vonnu vini delicati;

Vonnu a Cipri ed a Firenza,

A Pulcianu ed a Burgogna,

A Sciampagna ed a Burdò;

Jeu dirria cu sua licenza,

Chi 'un su' vini chisti tali,

Ma sunn'acqui triacali.


E si lu 'nglisi si vivi la birra,

È signu incuntrastabili

Chi 'ntra li soi ricchizzi è miserabili.

Nui chi vivemu vini spirdatizzi

Semu cchiù ricchi di li soi ricchizzi.


Oh Castedduvitranu, beni miu!

Ciamma di lu miu cori, vita mia!

A pinsaricci sulu m'arricriu,

Lu gran piaciri, ch'eu provu di tia.


Oh Carini Carini! oh nomu! oh idia

Chi mi trapana l'arma di ducizza!

Oh Alcamu! oh Ciacuddi! oh Bagaria!

Ricettu di la vera cuntintizza!


Chiova sempri lu suli a vui d'intornu

L'influssi a li magghiola cchiù propizj;

mai vacca cci arraspi lu so cornu,

cci accostinu mai merri e malvizij


Oh Baccu allegra‑cori,

Straviu di li murtali,

'Ntra gotti e cantamplori

Annèi tutti li mali.

Pri tia lu munsignaru

Dici la viritati;

Lu pigru fai massaru,

Scacci la gravitati.

Pri tia lu sangu tardu

Rivugghi 'ntra li vini,

Pri tia si fa gagghiardu

Cu' è debuli di rini.

La gilusia tu scacci,

Asciuchi tu li chianti,

Tu levi di la facci

L'affruntu di l'amanti.

Tu l'estru in testa attizzi

Nun sulu a li poeti,

M'anchi a lu vulgu 'mmizzi

D'Apollu li segreti.

Bench'iu sia cuticuni,

Avvezzu a li taverni,

Un sulu to vuccuni

Mi fa scappari perni.


Vogghiu cantari,

Vogghiu ballari,

Vaja sunatimi

Li scattagnetti:

Vajanu a cancaru

Corni e trummetti.

Nun vogghiu cimmalu,

viulinu,

Mancu salteriu,

minnulinu:

Chiddi mi piacinu,

Però mi spiranu

Certu pateticu

Chi fa addurmisciri;

E catàmmari catàmmari

Mi fa jiri in visibiliu.


Si vuliti ch'eu cantu 'na canzuna

Vogghiu sunata la napulitana,

C'un tammureddu chinu di cirimuli,

Cu lu liutu e la citarra chiana:


Amuri mi fa in pettu ticchi‑ticchi;

Lu senziu pri l'aria ab hoc e abbacchi;

La bedda fa a la gula nicchi‑nicchi;

Ahimè! ca scattu comu un tricchi‑tracchi.

Veni, ca ti farrò salamilicchi;

Ssi toi biddizzi quantu su' vigghiacchi!

Bedda cannata mia, tu fai li ricchi,

Veni fammi a la gula tracchi‑tracchi.


Caspita! caspita!

Mi pigghia sincupa,

Nun pozzu cchiù.

Già mi precipitu;

Cumpari Brazzitu,

Tenimi tu.


Ahi! chi sintomu, ahimè!

Chi motu di riversu, ch'eu mi sentu!

Prima ch'eu mora ccà, comu un stè‑stè,

Sintiti, amici, lu miu tistamentu.

Quannu mi scatta l'arma e lu battìsimu

Vogghiu chi vegna in locu di cunventu

Cu li carrabbi in manu e vutti in coddu

Tuttu tuttu l'interu lummardissimu.

Vogghiu chi l'ossa mei stassiru a moddu

Dintra una tina, china a tinghitè

D' un vinu chi vivirni lu re.


Nun vogghiu essiri espostu supra terra,

Ma 'ntra lu burgu dintra un magasenu

Vogghiu chi si facissi un musulèu

Autu tri canni e cchiù di lu tirrenu,

Di stipi supra stipi, e supra jeu.


Si spezzinu ddu jornu in mia memoria

Gotti, carrabbi, carrabbuni, e ciaschi:

Sunassiru li tocchi e li martoria

Li quartalori e tutti l'incantini.


A vucchi chini taverni e facchini

Ànnu a cantari ed hannu a celebrari

L'offiziu di vinu pistammutta,

Senza ristari mai cu vucca asciutta.


Vi lassu 'ntra lu vinu, o cari amici,

L'unicu gran segretu impareggiabili,

Pri cui putiti farivi felici

Ad onta ancora di la sorti instabili.

E quannu arriviriti a 'mbriacarivi,

Stu munnu, tuttu guai 'mbrogghi e spurcizii,

A modu di purtentu ed arti magica

Divintirà teatru di delizii.


'Mmatula 'mmatula

Tanti spargirici,

Tutti s'affumanu,

Ciusciannu mantici,

E fannu premiri

Chini d'inchiastri e intrichi

Li storti e li lammichi,

Pri circari a tanti mali

Lu lapis, medicina univirsali.


Jeu non negu chi si dìi,

Ma nun stà 'ntra li burnii,

Ntra li stipi e ntra l'armarii

D'affumati aromatarii;

Lu truviriti,

Si giririti

Di li lummardi, taverni, e facchini

Li stipi, vutti, quartalori, e tini.


A li nnimici mei, pri camulirisi

Li civa di li corna, eu tutti lassu

Ddi pinseri chi sfrattu e mannu a spassu:

Si smiduddassiru,

Sfirnicïassiru,

Circa l'origini

Di munnu ed omini,

Di venti e grandini:

Pri quali causa

Nun firmarisi

Un mulu, un asinu,

'Na petra in aria?

Pirchì producinu

Nuàri ed orti

Chiatti li vrocculi,

Longhi li cavuli,

Russi li frauli,

Citrola torti?

Pirchì lu vinu

dintra li fauci

nni punci e mùzzica,

Gattigghia e pizzica,

Titilla e stùzzica?

E l'acqua si nni cala

Locca locca, muscia muscia?


Ieu sti dubbii, sti pinseri

Nun li sciogghiu, indovinu:

Ma l'annegu tutti interi

Ntra 'na ciotula di vinu.


Viju li genti a quattru a quattru.... ohimè!

Sta nuvula ntra l'occhi chi cos'è?

La testa pisa assai.... chi cosa cci àju?

Li gammi non annervanu!... chi fu?

Jeu ca.... eu ca.... eu caju....

Tenimi.... ajutu.... ivì!... nua pozzu cchiù.


Cussì lu Sarudda

'Mmenzu la fudda lascu s'abbannuna,

Cu l'occhi 'nvitriati,

Li vrazza sdillassati:

Lu pettu mantacìa,

Parra già cu li naschi, e tartagghía....

Abbucca.... fa un gran sforzu e si ripigghia....

Camina un pezzo ad orsa.... cimiddìa....

Poi pigghia un strantuluni.... si ricupa....

Gira.... sbota.... traballa.... allurtimata

Buffiti 'nterra 'na stramazzunata.


Cursiru allura li cumpagni amati,

Tutti 'ngriciati ancora peju d'iddu.

Lu spìncinu esi‑esi a cuncumeddu;

Poi ntra li vrazza, comu un picciriddu,

Si lu purtaru a cavu cavuseddu.